Historia miejscowości

Na obszarze obecnej Garbatki Letnisko do XV wieku istniały dwie miejscowości: sama Garbatka oraz Rambertów (różnie pisana: Rembiertów, Rambertów, Rembertów). O tej drugiej miejscowości wspomina przywilej jaki wydał książę Bolesław Wstydliwy klasztorowi sieciechowskiemu w 1252 r.

Pierwsza wzmianka o samej Garbatce w źródłach pisanych pochodzi z roku 1449. Jednak najważniejsze wzmianki występują w "Liberum beneficjorum" III 267 Jana Długosza, w dokumentach z lat 1497 i 1542 oraz radomskich księgach ziemskich z połowy XV wieku. W wieku tym Garbatka należała do rodziny Szlizów pieczętujących się herbem Awdaniec, a na przełomie XV i XVI wieku przeszła w posiadanie rodu Kochanowskich. W XVI wieku obie miejscowości Rambertów oraz Garbatka zostały połączone.

W 1787 r. Garbatka liczyła 253 mieszkańców, w 1881 r. 715 mieszkańców i 101 domów.

W latach 1795-1809 Garbatka znajduje się pod zaborze austriackim, z kolei w latach 1815-1915 w zaborze rosyjskim.

W XIX wieku wieś należała do majoratu kozienickiego, którym władał gen. Iwan Dehn.

W Garbatce w tym okresie mieszkał August Wilkoński (pisarz, demokrata i uczestnik powstania listopadowego), który razem z żoną Pauliną z Lauczów Wilkońską (pamiętnikarką) dzierżawił miejscowy folwark.

Na początku wieku XX Garbatkę zamieszkiwało już 1331 osób a w roku 1930 okrągłe 2000, w momencie wybuchu II wojny światowej ta miejscowość liczyła ponad 3500 mieszkańców. Rozwój miejscowości w końcu XIX i na początku XX wieku spowodowała budowa kolei(1885 r.) łączącej Zagłębie Dąbrowskie z Dęblinem. Już wówczas dzięki dogodnemu dojazdowi i niewielkiej odległości od Radomia w Garbatce zaczęły powstawać domy wypoczynkowe i letniskowe. Jeden z takich domów (1890 r.) wybudował Antonis Jani, w sumie otworzył 4 takie pensjonaty oraz sklep, a następnie zaczął Garbatkę intensywnie reklamować jako miejscowość uzdrowiskową. Co udało mu się znakomicie, najpierw lekarze i ich pacjenci a później i zwykli mieszkańcy Radomia, Deblina oraz innych miast zaczęli tu odpoczywać. Po kilku latach jednak zrezygnował z prowadzenia pensjonatu i po sprzedaniu majątku założył fabrykę wyrobów cementowych. Po następnych kilku latach i ten interes sprzedał a sam wyjechał w głąb Rosji i tam zmarł.

Najważniejsze lata w historii Garbatki to okres międzywojenny. Wtedy właśnie zasłynęła jako kurort letniskowy. Odwiedzały ją rzesze turystów, szczególnie z Radomia, Lublina i Warszawy. W tym czasie było około 400 domów do wynajęcia. Domy budowano już po obu stronach torów. Dzięki leczniczym walorom tutejszego powietrza, wiele osób diametralnie zmieniło swoje życie. W roku 1921 Garbatka liczyła już 1739 mieszkańców, co świadczy o prężnym rozwoju miejscowości.

Ważnym momentem w gospodarczo-ekonomicznej historii Garbatki jest utworzenie w 1923 "Nadleśnictwa Garbatka". W okresie międzywojennym na obszarze Puszczy Koziennickiej rozwinął się przemysł drzewny. W tym czasie w Garbatce znajdował się już tartak trzytraktowy o mocy przetarcia 15 tys. m. razem ze stolarnią mebli. Wpłynęło to na rozwój przemysłu chemicznego (destylarnia żywicy).

Na początku lat 20. XX w. przebudowano spichlerz zbożowy na kaplicę, do której w 1926 r. dobudowano prezbiterium, a w trzy lata później kruchtę. W roku 1926 powstaje też miejscowy Komitet Budowy Kościoła. Przez następne 3 lata, wspólnym trudem wszystkich mieszkańców udaje się zbudować pierwszy, prowizoryczny kościół. W ciągu kolejnych 3 lat udaje się utworzyć Parafię Garbatka. Zostaje ona erygowana w 1932 r. Otrzymuje ona imię Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Pierwszym proboszczem zostaje ks. Wincenty Wojtaśkiewicz, który zginie podczas II wojny w Oświęcimiu.

W latach 1942-1945 . w Garbatce mieszka profesor Leszek Kołakowski, który od 2000 roku był Honorowym Członkiem Stowarzyszenia Przyjaciół Garbatki. W Garbatce-Letnisko urodził się pianista jazzowy Andrzej Jagodziński i Krzysztof Kumor . aktor i prezes ZASP. Współcześnie Garbatkę-Letnisko zamieszkuje około 3400 osób. Honorowymi Obywatelami Gminy Garbatka- Letnisko są: Władysław Molenda "Grab", Jan Paweł II, z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Garbatki - Leszek Kołakowski, Andrzej Jagodziński i Ryszard Szurkowski - oraz ks. prałat Stanisław Mnich.

Mapa Garbatki i okolic z lat trzydziestych XX w.